Wypadek w pracy – procedura krok po kroku dla pracownika i pracodawcy

Materiał marketingowy

Wypadek w pracy może przydarzyć się każdemu, nawet w pozornie bezpiecznym biurze. W 2024 r. zgłoszono 67 tys. takich zdarzeń.⁴ Ważne jest, aby wiedzieć, co robić w takiej sytuacji – zarówno z perspektywy poszkodowanego pracownika, jak i pracodawcy. W tym artykule omawiamy definicję tego rodzaju zdarzeń, obowiązki po jego zaistnieniu oraz jakie świadczenia przysługują poszkodowanemu.

Czym jest wypadek w pracy? Definicja i przepisy

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. za wypadek przy pracy uważa się „nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą”¹.

Aby zakwalifikować zdarzenie jako wypadek przy pracy, musi ono:

1. mieć charakter nagły, co oznacza, że powinno nastąpić w krótkim czasie, nieprzekraczającym jednej dniówki roboczej;

2. być wywołane przez czynnik zewnętrzny taki jak maszyna, narzędzie, siła przyrody czy działanie innej osoby;

3. prowadzić do uszkodzenia ciała lub śmierci pracownika;

4. mieć miejsce podczas wykonywania obowiązków służbowych, w czasie podróży służbowej, szkolenia lub innych czynności związanych z pracą.

Pierwsze kroki tuż po wypadku w pracy

W sytuacji wypadku przy pracy najważniejsze jest szybkie i odpowiednie działanie. Priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa poszkodowanemu oraz zabezpieczenie miejsca zdarzenia.

1. Udzielenie pierwszej pomocy

Bez względu na okoliczności, najważniejsze jest natychmiastowe udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu. Jeśli uraz jest poważny, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, dzwoniąc pod numer 112. W przypadku podejrzenia poważnych obrażeń, szczególnie urazy kręgosłupa, nie należy przemieszczać poszkodowanego bez wyraźnej potrzeby, aby nie pogorszyć jego stanu.

2. Zabezpieczenie miejsca wypadku

Po udzieleniu pomocy należy zabezpieczyć miejsce wypadku, aby wyeliminować inne zagrożenia. W pracy najczęściej oznacza to wyłączenie maszyn, odcięcie zasilania czy oznaczenie niebezpiecznego obszaru. Ważne, aby nie dokonywać żadnych zmian w miejscu zdarzenia, chyba że jest to konieczne dla ratowania życia lub mienia.

3. Powiadomienie przełożonego

Każdy pracownik, który był świadkiem wypadku, ma obowiązek niezwłocznie poinformować o zdarzeniu przełożonego lub pracodawcę.

Obowiązki pracodawcy po wypadku w pracy

Pracodawca jest zobowiązany do powołania zespołu powypadkowego, który przeprowadzi dochodzenie. Jego skład zależy od wielkości i struktury organizacyjnej firmy, ale zazwyczaj są to:

• pracownik służby BHP oraz społeczny inspektor pracy – w firmach, gdzie działają związki zawodowe;

• pracodawca lub wyznaczony pracownik oraz przedstawiciel pracowników – w mniejszych firmach, gdzie nie ma obowiązku powoływania służby BHP.

Zespół powypadkowy ma za zadanie ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, przeprowadzić oględziny miejsca zdarzenia, zebrać zeznania świadków oraz poszkodowanego (jeśli stan zdrowia na to pozwala), a także zgromadzić dokumentację fotograficzną i techniczną.

W sytuacji wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego, pracodawca ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić: właściwego okręgowego inspektora pracy oraz prokuratora. Niezawiadomienie odpowiednich organów stanowi wykroczenie i skutkować karą grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

Sporządzenie protokołu powypadkowego

Zespół powypadkowy ma obowiązek sporządzić protokół w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wypadku. Protokół powinien zawierać:

• opis zdarzenia i jego okoliczności;

• wyniki przeprowadzonych oględzin i badań;

• zeznania świadków i poszkodowanego;

• wnioski dotyczące przyczyn wypadku.

Po sporządzeniu protokołu pracodawca ma 5 dni na jego zatwierdzenie. Poszkodowany ma prawo w tym czasie zgłosić uwagi i zastrzeżenia do treści protokołu. Jeśli wypadkowi uległa osoba nieobjęta ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy1, np. zleceniobiorca, sporządza się kartę wypadku zamiast protokołu powypadkowego.

Pracodawca jest również zobowiązany do przechowywania dokumentacji powypadkowej przez okres 10 lat od dnia zdarzenia oraz do prowadzenia rejestru wypadków przy pracy.

Prawa i świadczenia dla poszkodowanego pracownika

Wypadek przy pracy uprawnia poszkodowanego pracownika do szeregu świadczeń i prawnej ochrony.

Zwolnienie lekarskie płatne 100%

Jeśli zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy i potwierdzone protokołem, pracownikowi przysługuje prawo do zwolnienia lekarskiego (L4) płatnego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. W standardowych przypadkach chorobowych stawka ta wynosi 80%, dlatego jest to istotna różnica na korzyść poszkodowanego.

Jednorazowe odszkodowanie z ZUS

Po zakończeniu leczenia i rehabilitacji, jeśli lekarz orzecznik ZUS stwierdzi stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, pracownik może ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie z ZUS. Wysokość świadczenia ustalana jest za każdy procent uszczerbku na zdrowiu według aktualnych stawek.

Świadczenie rehabilitacyjne

Jeżeli leczenie poszkodowanego przedłuża się i wykorzysta on pełne 182 dni zasiłku chorobowego, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne, które wypłacane jest przez ZUS i zapewnia dalsze wsparcie finansowe, umożliwiając kontynuację leczenia i powrót do zdrowia.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

W sytuacji, gdy wypadek spowoduje trwałą niezdolność do pracy zarobkowej, poszkodowany może ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, tzw. renta wypadkowa. Decyzję o przyznaniu renty wydaje ZUS na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej.

Odszkodowanie od pracodawcy

Jeśli wypadek był wynikiem zaniedbań pracodawcy (np. brak szkoleń BHP, nieprawidłowe warunki pracy), poszkodowany ma prawo do dochodzenia dodatkowych roszczeń przed sądem na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Może żądać m.in. odszkodowania za szkodę majątkową, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę czy renty uzupełniającej. Pamiętaj, że świadczenia z ZUS i ewentualne odszkodowanie od pracodawcy są od siebie niezależne – poszkodowany może ubiegać się o oba równolegle.

Wypadek w pracy a ubezpieczenie prywatne

Wypadek przy pracy nie tylko uprawnia do świadczeń z ZUS, ale może również stanowić podstawę do otrzymania dodatkowego wsparcia finansowego z prywatnych polis ubezpieczeniowych. Jeśli posiadasz indywidualne ubezpieczenie na życie lub grupowe ubezpieczenie na życie, sprawdź warunki polisy. Świadczenia z prywatnych ubezpieczeń mogą przydać się zwłaszcza w sytuacjach, gdy:

• ZUS nie uzna wypadku za wypadek przy pracy;

• wysokość świadczeń z ZUS nie pokrywa wszystkich kosztów leczenia i rehabilitacji;

• chcesz zapewnić dodatkowe zabezpieczenie finansowe dla siebie i swojej rodziny.

Pamiętaj, że każda polisa ma swoje warunki i wyłączenia odpowiedzialności, dlatego dokładnie zapoznaj się z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia (OWU) i w razie wątpliwości skonsultuj się z doradcą ubezpieczeniowym.

Ubezpieczenie na życie z umową dodatkową NNW (na wypadek uszkodzenia ciała) oferowane przez Nationale-Nederlanden TUnŻ S.A. zapewnia wsparcie finansowe w trudnych chwilach, np. w sytuacji trwałego uszczerbku na zdrowiu czy innych konsekwencjach wypadku. Pieniądze z polisy mogą być wsparciem w leczeniu, rehabilitacji lub adaptacji mieszkania do specjalnych potrzeb.

Jeśli będziesz mieć powikłania po m.in. złamaniu, zwichnięciu stawu, skręceniu lub poważnym oparzeniu, to możesz skorzystać z konsultacji specjalistów, badań oraz rehabilitacji dzięki Pakietowi Ortopeda Plus.

Materiał przedstawia wybrane informacje na temat ubezpieczenia na życie Ochrona jutra oraz umowy dodatkowej na wypadek uszkodzenia ciała oferowanych przez Nationale-Nederlanden TUnŻ S.A. Szczegóły oraz informacje o wyłączeniach i ograniczeniach odpowiedzialności ubezpieczyciela dotyczące poszczególnych produktów znajdują się w ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU).

Bibliografia

1. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy, (Dz.U. 2002 nr 199 poz. 1673), art. 3 (definicja wypadku), art. 6-11 (świadczenia: zasiłek, jednorazowe odszkodowanie, renta).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. 2009 nr 105 poz. 870).

3. Strona Państwowej Inspekcji Pracy – poradnik „Wypadki przy pracy”, https://www.pip.gov.pl/files/127/Dla-pracodawcow/365/Wypadek-przy-pracy-Poradnik-pracodawcy.pdf [dostęp 05.2025].

4. Dane GUS: raport „Wypadki przy pracy w 2024 r.”, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/warunki-pracy-wypadki-przy-pracy/wypadki-przy-pracy-w-2024-r-dane-wstepne,3,58.html [dostęp 05.2025].