Hemoglobina glikowana jest wskaźnikiem, który odzwierciedla średni poziom glukozy we krwi na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich dni. Badanie wykonuje się w celu oceny skuteczności terapii przeciwcukrzycowej. Utrzymywanie się hemoglobiny glikowanej w normie zmniejsza ryzyko powikłań cukrzycy.
Podstawowym badaniem, które powinny regularnie wykonywać osoby chore na cukrzycę, jest oznaczanie stężenia glukozy we krwi. Test możesz wykonać samodzielnie w domu przy pomocy glukometru – w zależności od zaleceń lekarza, kilka razy dziennie lub tylko raz na jakiś czas. Pamiętaj jednak, że nie jest to jedyny wskaźnik zdrowia dla diabetyków. Do kontroli cukrzycy i oceny skuteczności terapii służy również badanie hemoglobiny glikowanej.
Co to jest hemoglobina glikowana?
Hemoglobina glikowana (glikohemoglobina lub HbA1c) to składnik hemoglobiny, który uległ procesowi glikacji, czyli przyłączenia się do jego białek cząsteczek glukozy obecnej we krwi. Jest ona w stanie przeżyć w organizmie człowieka około 90–100 dni (czyli mniej więcej tyle, ile żyją erytrocyty). Dlatego jest ona źródłem informacji na temat średniego stężenia glukozy we krwi z ostatnich 2–3 miesięcy. Musisz jednak pamiętać, że nawet 50% HbA1c pochodzi z 30 dni poprzedzających badanie.
Hemoglobina glikowana – jak wygląda badanie?
Badanie hemoglobiny glikowanej odbywa się w laboratorium medycznym, a więc do jego przeprowadzenia nie jest wymagany pobyt w szpitalu. Polega ono na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej, a następnie przekazaniu jej do analizy. Test nie wymaga specjalnych przygotowań. Zalecane jest jednak, aby badanie hemoglobiny glikowanej wykonać na czczo, a więc po minimum ośmiogodzinnej przerwie od jedzenia. Bezpośrednio przed wizytą w laboratorium możesz wypić szklankę wody.
Zastanawiasz się, ile będziesz musiał czekać na wynik hemoglobiny glikowanej? Wszystko zależy od danego laboratorium, jednak najczęściej wynik jest dostępny w kolejnym dniu roboczym. Szczegółowe informacje na ten temat uzyskasz w wybranej przez siebie placówce medycznej.
Hemoglobina glikowana – normy
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, norma hemoglobiny glikowanej dla diabetyków wynosi ≤7%. Jest to kryterium ogólne. Szczegółowe, prawidłowe wyniki badania przedstawiają się następująco:
- ≤6,5% dla osób z cukrzycą typu 1, dzieci, młodzieży oraz chorujących od niedawna na cukrzycę typu 2,
- ≤7% osoby chorujące od dłuższego czasu oraz powyżej 65. roku życia,
- ≤8% osoby z powikłaniami,
- ≤6,1% kobiety z cukrzycą ciężarnych.
Natomiast u osób zdrowych hemoglobina glikowana nie powinna przekraczać 4–6%. Pamiętaj, że wynik badania może być niemiarodajny przy wysokim poziomie trójglicerydów, niedokrwistości, niewydolności nerek, chorobie alkoholowej oraz u kobiet karmiących piersią.
Podwyższony poziom hemoglobiny glikowanej
Podwyższony poziom hemoglobiny glikowanej oznacza, że przez ostatnie tygodnie średnie stężenie glukozy we krwi było za wysokie. Tym samym można mówić o źle wyrównanej cukrzycy. W takiej sytuacji zwykle konieczna jest zmiana sposobu leczenia.
Podwyższony poziom hemoglobiny glikowanej oznacza, że u danej osoby występuje zwiększone ryzyko powikłań cukrzycy. Wysokie stężenie glukozy we krwi prowadzi do stopniowego uszkodzenia naczyń krwionośnych, włókien nerwowych oraz narządów wewnętrznych. W efekcie może rozwinąć się retinopatia cukrzycowa, polineuropatia, miażdżyca, zaćma, uszkodzenie nerek lub stopa cukrzycowa.
Powikłania cukrzycy mogą wiązać się z długotrwałą hospitalizacją lub utratą zdolności do pracy. Powinieneś więc zabezpieczyć swoje finanse na tę ewentualność, wybierając pakiet dla chorych na cukrzycę. W ramach polisy możesz starać się o wypłatę świadczenia lub renty, a także pokrycie kosztów konsultacji specjalistycznych. Natomiast wsparcie finansowe, gdy konieczna jest hospitalizacja, może zapewnić nasze ubezpieczenie na wypadek pobytu w szpitalu (jeśli to ubezpieczenie kupiłeś, zanim zachorowałeś).
Wskazania do badania stężenia hemoglobiny glikowanej
Hemoglobina glikowana oceniana jest w kilku szczególnych przypadkach:
- świeżo rozpoznana cukrzyca,
- ocena skuteczności terapii przeciwcukrzycowej,
- konieczność wprowadzenia zmian w terapii przeciwcukrzycowej,
- kontrola cukrzycy w ciąży.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, które zostały wydane w 2015 roku, hemoglobina glikowana powinna być oceniana:
- raz w roku u pacjentów z prawidłowym przebiegiem cukrzycy,
- raz na 3 miesiące u osób z niewyrównaną chorobą,
- raz na 3 miesiące u osób ze zmienionym schematem leczenia,
- 3–4 razy w roku u osób z cukrzycą typu 1.
Skierowanie na badanie stężenia hemoglobiny glikowanej możesz otrzymać od diabetologa lub lekarza pierwszego kontaktu. Jako ubezpieczony możesz wykonać je bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Test dostępny jest także odpłatnie w placówkach prywatnych.
