Celem Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jest gromadzenie długoterminowych oszczędności, które mają być wsparciem finansowym po zakończeniu kariery zawodowej. Uczestnicy PPK gromadzą środki, odkładając część swojego wynagrodzenia – pomagają im w tym pracodawcy oraz państwo. Kapitał nie leży bezczynnie – jest inwestowany w ramach tzw. funduszy zdefiniowanej daty.
PPK a inwestowanie zgodnie z cyklem życia
Termin może wydawać się skomplikowany, jednak zasada działania tego rozwiązania jest naprawdę prosta i intuicyjna. Chodzi o to, by fundusz „starzał się” razem z uczestnikiem. Jest to tzw. koncepcja cyklu życia, która zakłada, że na początku inwestowania, gdy jesteśmy młodzi, podejmujemy wyższe ryzyko, by uzyskać wyższe stopy zwrotu. Z czasem lokujemy środki bardziej zachowawczo – coraz większe znaczenie ma bowiem nie wysoki zysk, a utrzymanie dotychczasowej wartości kapitału.
Koncepcja cyklu życia to więc rodzaj strategii inwestycyjnej funduszu. Przekładając to na aktywa, na początku fundusz skupia się na papierach udziałowych (przede wszystkim akcje), które z biegiem lat są stopniowo zastępowane papierami dłużnymi (głównie obligacje).
Zdefiniowana data to moment, gdy fundusz przestaje zmieniać swoją strukturę aktywów – kapitał jest zainwestowany głównie w mniej ryzykowne aktywa, tak by uniknąć wahań wartości zgromadzonych środków pod koniec „cyklu życia”. Fundusze tego typu są najczęściej podstawą produktów emerytalnych lub mających gromadzić długoterminowe oszczędności. Wspomniana wyżej zdefiniowana data przypada zwykle, gdy uczestnicy mogą zacząć wypłacać swoje oszczędności z tych produktów. W przypadku PPK to ukończenie 60. roku życia. Tak więc fundusz zdefiniowanej daty, który jest podstawą PPK osiąga swoją docelową strukturę aktywów, gdy uczestnicy osiągają ten wiek.
Funduszy zdefiniowanej daty PPK – inwestycje dla każdego
Fundusze zdefiniowanej daty to nie tylko rozwiązanie dla ludzi młodych – każdy może do nich przystąpić (w PPK mogą oszczędzać osoby między 18 a 70 rokiem życia, więcej na ten temat tutaj). Instytucje finansowe mają w swojej ofercie kilka funduszy dostosowanych do różnych grup wiekowych – zdefiniowana data inwestycji każdego z nich przypada po prostu w różnym momencie. Zgodnie z ustawą o PPK, podmioty zarządzające (TFI, PTE i TUnŻ) muszą mieć co najmniej osiem takich funduszy w ofercie, z datą docelową przypadającą co pięć lat. W praktyce działa to tak – osoba, która kończy 60 lat w 2045 roku odkłada środki w funduszu o zdefiniowanej dacie 2045, a osoba o 15 lat od niej starsza w funduszu, który osiąga docelową strukturę aktywów w 2060 r.
Oczywiście strategia funduszu o zdefiniowanej dacie 2045 będzie bardziej zachowawcza niż dla funduszu 2060 – po prostu nie przechodzi on „całej ścieżki inwestycyjnej”, czyli nie zaczyna od maksymalnego udziału akcji, lecz nieco niższego, gdyż uczestnicy tego funduszu mają krótszy czas do „60tki” niż osoby z funduszu 2060. Fundusze przeznaczone dla osób o krótszym horyzoncie inwestycyjnym wychodzą od nieco mniej ryzykownej struktury.
Wytyczne ustawy o PPK – ramy polityki inwestycyjnej
Ustawa o PPK wprowadza ramy inwestycyjne dla funduszy zdefiniowanej daty. Mają one dwojaki charakter. Po pierwsze, ustawa określa limit udziału papierów udziałowych i dłużnych na poszczególnych etapach inwestycji – wskazuje jak powinna wyglądać struktura portfela dla osób w danym wieku.
Po drugie, przepisy wskazują katalog aktywów, w które środki gromadzone w PPK mają i mogą być inwestowane.
Portfel udziałowy:
- co najmniej 40% spółki z indeksu WIG20,
- nie więcej niż 20% spółki z indeksu mWIG40,
- nie więcej niż 10% pozostałe spółki notowane na GPW (nie wymienione w dwóch powyższych punktach),
- co najmniej 20% spółki notowane na rynkach zagranicznych (z państw z grupy OECD).
Portfel dłużny:
- co najmniej 70%:
- papiery wartościowe emitowane, poręczone lub gwarantowane przede wszystkim przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, jednostkę samorządu terytorialnego lub bank centralny państwa członkowskiego, Europejski Bank Centralny, Unię Europejską lub Europejski Bank Inwestycyjny albo przez organizacje międzynarodowe, pod warunkiem że posiadają rating na poziomie inwestycyjnym nadany przez agencję ratingową;
- depozyty o terminie zapadalności nie dłuższym niż 180 dni.
- nie więcej niż 30% pozostałe instrumenty, przy czym w papiery bez ratingu inwestycyjnego można inwestować nie więcej niż 10% aktywów portfela dłużnego.
Po co wprowadzono taki katalog? Po pierwsze, wytyczne mają ograniczyć ryzyko inwestycyjne funduszy. Środki zainwestowane w funduszach zdefiniowanej daty mają z jednej strony być sukcesywnie pomnażane, z drugiej zaś instytucje finansowe nie mogą podejmować nadmiernego ryzyka – pamiętajmy, że celem jest gromadzenie środków, które będą poduszką finansową, gdy zakończymy karierę zawodową. Po drugie, chodzi o to, by kapitał był zainwestowany w aktywa płynne, a więc łatwe do szybkiej sprzedaży i spieniężenia – uczestnicy PPK mogą bowiem wycofać kapitał w każdym momencie.
Mimo szeregu regulacji, ustawa o PPK zostawia instytucjom finansowym trochę przestrzeni – strategia inwestycyjna funduszy z oferty różnych dostawców lekko się różni. Nationale-Nederlanden PTE zakłada m.in. istotne zaangażowanie na rynkach zagranicznych (35% portfela udziałowego) oraz wykorzystuje limit udziału części udziałowej. Celem jest zwiększenie potencjału stóp zwrotu oraz ograniczenie ryzyka. Więcej na temat naszych funduszy przeczytasz tutaj: "Fundusze Nationale-Nederlandent PTE w PPK".
