Co to jest IKE?
Skrót IKE oznacza Indywidualne Konto Emerytalne. IKE to produkt emerytalny, który pozwala samodzielnie budować poduszkę finansową na jesień życia. IKE obok IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) oraz PPE (Pracowniczy Program Emerytalny) tworzą III filar systemu emerytalnego – wpłaty do każdego z tych produktów są odprowadzane dobrowolnie a gromadzony kapitał jest prywatny i podlega dziedziczeniu.
Kto i gdzie może założyć IKE?
IKE może założyć osoba fizyczna, która ukończyła 16 lat. Małoletni może oszczędzać na IKE jedynie w roku, w którym uzyskuje z tytułu umowy o pracę.
IKE są prowadzone przez następujące instytucje finansowe: powszechne towarzystwa emerytalne (PTE), towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), domy maklerskie, banki oraz towarzystwa ubezpieczeń na życie (TUnŻ).
Dana osoba może mieć tylko jedno IKE – przy składaniu wniosku o zawarcie umowy o prowadzenie IKE (gdy robimy to po raz pierwszy) dana osoba składa oświadczenie, że nie gromadzi środków w IKE innej instytucji finansowej. IKE można przenosić do innej instytucji finansowej w ramach tzw. wypłaty transferowej (wtedy oświadczamy, że mamy IKE w innej instytucji finansowej).
Otwórz IKE w Nationale-Nederlanden PTE
Jak wpłacać pieniądze na IKE?
Wpłaty na IKE są całkowicie dobrowolne – to posiadacz konta decyduje kiedy i ile wpłaca na IKE. Wpłat możemy dokonywać w dogodnym dla siebie momencie – np. raz w miesiącu, raz na kwartał, kilka razy lub raz w roku. Gdy sytuacja finansowa nie pozwala nam na dokonywanie wpłat, po prostu ich nie dokonujemy. Instytucje finansowe najczęściej wymagają by dokonać pierwszej wpłaty przy otwarciu IKE – w Nationale-Nederlanden PTE minimalna pierwsza wpłata wynosi 150 zł. Kolejne wpłaty są dokonywane dowolnie – w Nationale-Nederlanden PTE kolejne wpłaty powinny wynieść co najmniej 50 zł.
Ustawa o IKE i IKZE ustanawia maksymalny limit wpłat na IKE w danym roku kalendarzowym. Wpłaty nie mogą przekroczyć trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego – w 2024 r. limit wpłat wynosi 23 472 zł.
Co dzieje się z kapitałem gromadzonym na IKE?
W zależności od instytucji finansowej wpłaty, które trafiają na IKE mogą być inwestowane (IKE w PTE, TFI, TUnŻ, dom maklerski) lub gromadzone na rachunku oszczędnościowym (bank). Celem IKE jest bowiem nie tylko samo oszczędzanie, ale również pomnażanie zgromadzonego kapitału. W Nationale-Nederlanden PTE kapitał jest inwestowany w ramach funduszu Nationale-Nederlenden DFE, który skupia się głównie na polskich akcjach i obligacjach (więcej o tym jak inwestuje fundusz dowiesz się z artykułu: Jak inwestowane są wpłaty z IKE i IKZE? tutaj). Od uruchomienia 2 lipca 2012 r. do końca 31.10. 2023 r. fundusz zarobił 199,10%. Co więcej IKE i KZE w Nationale-Nederlanden DFE znalazło się na podium w rankingu Analiz Online z listopada 2023 r.
Kiedy i jak można wypłacić kapitał z IKE?
IKE to produkt emerytalny – wpłacane pieniądze powinny budować poduszkę finansową, która będzie wsparciem po zakończeniu działalności zawodowej posiadacza IKE. Dlatego co do zasady kapitał można wypłacać po ukończeniu 60. roku życia lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia. Dodatkowym warunkiem jest dokonywanie wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo dokonanie ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem wniosku o dokonanie wypłaty. Zwolnienie nie ma jednak zastosowania w przypadku, gdy oszczędzający gromadził oszczędności na więcej niż jednym IKE (chyba że przepisy te przewidują taką możliwość).
Jeśli spełnimy te kryteria, możemy korzystać z preferencji podatkowych IKE – z wypłacanych środków nie jest potrącany podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym podatek od zysków kapitałowych. Mówiąc wprost, posiadacz konta IKE wypłaca całość środków zgromadzonych na koncie, łącznie z całością zysku wypracowanego przez fundusz (jeśli taki zysk udało się wypracować), bez pomniejszenia go o podatek.
Wypłaty można dokonać jednorazowo albo w ratach.
Osoba, która zdecyduje się na wypłatę środków z IKE, nie może dokonywać wpłat na IKE, ani ponownie założyć IKE.
Z IKE można wypłacić kapitał również przed 60. rokiem życia – wtedy mowa o tzw. zwrocie. Decydując się na zwrot możemy wypłacić całość lub część środków zgromadzonych na IKE. Wycofując kapitał posiadacz konta musi jednak zapłacić podatek od dochodów kapitałowych, jeśli taki wypracowano. Dodatkowo, jeśli dokonujemy zwrotu 12 miesięcy od zawarcia umowy o prowadzenie IKE, instytucja finansowa ma możliwość pobrania dodatkowej opłaty – to mechanizm, który ma zniechęcić oszczędzających do wypłaty i „skonsumowania” gromadzonych środków. W Nationale-Nederlanden PTE opłata wynosi 50% wartości wycofywanego kapitału, lecz nie więcej 300 zł.
Czym IKE różni się od IKZE?
Różnica to przede wszystkim korzyści podatkowe.
- W IKZE wpłaty dokonane (w ramach limitu) w danym roku kalendarzowym możemy odliczyć od postawy opodatkowania w zeznaniu PIT za dany rok. Na koniec inwestycji (wypłata po ukończeniu 65. roku życia) posiadacz konta od wycofywanych środków płaci podatek w wysokości 10%. W IKE przy wypłacie na rachunek bankowy oszczędzającego trafia całość kapitału gromadzonego na koncie (jeśli spełnione są warunki ustawowe do wypłaty), lecz wpłat nie można odliczać w ramach ulgi podatkowej.
- W sytuacji zwrotu, posiadacz IKZE musi rozliczyć samodzielnie wypłacane środki w zeznaniu PIT za dany rok (jako dochody z innych źródeł). W przypadku IKE, posiadacz konta otrzymuje środki pomniejszone o podatek od dochodów kapitałowych.
Pozostałe różnice mają bardziej techniczny charakter:
- Limit wpłat w IKZE jest niższy niż w IKE – w 2024 r. wynosi 9388,80 zł, a dla samozatrudnionych* 14 083,20 zł.
- Z IKZE można wypłacić środki po ukończeniu 65. roku życia
- W IKZE raty muszą być wypłacane przez co najmniej 10 lat a jeśli oszczędzaliśmy krócej to przez okres równy do okresu oszczędzania (w IKE takiego wymogu nie ma).
- Na IKE możemy wypłacić środki z PPE (Pracowniczych Programów Emerytalnych) – wtedy mowa o tzw. wypłacie transferowej z PPE do IKE.
- W IKZE w ramach zwrotu wypłacany jest cały kapitał – nie ma możliwości zwrotu częściowego tak jak w IKE.
Więcej informacji o IKZE znajdziesz tutaj w artykule: IKZE – czym jest i co powinieneś wiedzieć?
--
* Wyższy maksymalny limit wpłat na IKZE dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność, w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
